Η κατάρριψη εμπορικών αεροσκαφών αποτελεί πλέον την πρώτη αιτία θανάτων που σημειώνονται σε αεροπορικά δυστυχήματα κατά τη διάρκεια αυτών των ετών, σύμφωνα με στοιχεία υπηρεσιών για την ασφάλεια πτήσεων
Η συντριβή αεροσκαφών λόγω ακούσιας κατάρριψης από πυρά έχει γίνει η κύρια αιτία θανάτων στις εμπορικές αερομεταφορές τα τελευταία χρόνια, σηματοδοτώντας μια νέα τάση που έρχεται σε αντίθεση με μια κατά τα άλλα βελτιωμένη εικόνα ασφάλειας, ενώ, ταυτόχρονα, τα περιστατικά καταδεικνύουν και την αύξηση των παγκόσμιων συγκρούσεων.
Η συντριβή του αεροσκάφους της Azerbaijan Airlines την Τετάρτη στο Καζακστάν, εάν επιβεβαιωθεί επίσημα ότι χτυπήθηκε από ρωσικά πυρά, θα πρόκειται για την τρίτη μεγαλύτερη θανατηφόρα κατάρριψη επιβατικού αεροσκάφους που συνδέεται με ένοπλες συγκρούσεις από το 2014, σύμφωνα με το Δίκτυο Ασφάλειας Αεροπορίας του Ιδρύματος Πτήσεων, μια παγκόσμια βάση δεδομένων ατυχημάτων και συμβάντων, αναφέρει η Wall Street Journal. Πλέον, περισσότεροι από 500 άνθρωποι θα έχουν σκοτωθεί από τις συγκεκριμένες επιθέσεις κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου.
Τα προκαταρκτικά αποτελέσματα της έρευνας του Αζερμπαϊτζάν για τη συντριβή δείχνουν ότι το αεροσκάφος χτυπήθηκε από ρωσικό αντιαεροπορικό πύραυλο ή από θραύσματά του.
«Το περιστατικό προστίθεται πλέον στον κατάλογο των καταρρίψεων», δήλωσε ο Andy Blackwell, σύμβουλος αεροπορικών κινδύνων στην ISARR και πρώην επικεφαλής ασφαλείας της Virgin Atlantic. «Έχουμε τις συμβατικές απειλές, από τρομοκράτες και τρομοκρατικές ομάδες, αλλά τώρα έχουμε και αυτόν τον τυχαίο κίνδυνο».
Η κατάρριψη εμπορικών αεροσκαφών αποτελεί πλέον την πρώτη αιτία θανάτων που σημειώνονται σε αεροπορικά δυστυχήματα κατά τη διάρκεια αυτών των ετών, σύμφωνα με στοιχεία της ASN.
Πρόκειται για μια δραματική αλλαγή καθώς τα προηγούμενα 10 χρόνια, δεν υπήρξαν θανατηφόρες καταστροφές σε προγραμματισμένες εμπορικές επιβατικές πτήσεις, όπως δείχνουν τα στοιχεία της ASN.
Η τάση υπογραμμίζει τη δυσκολία —αν όχι την αδυναμία— προστασίας της πολιτικής αεροπορίας σε εμπόλεμες ζώνες, ακόμη και για τις αυστηρές ρυθμιστικές αρχές της αεροπορίας, λόγω των πρακτικών του πολέμου. Στις αρχές του περασμένου αιώνα παρόμοιοι κίνδυνοι μάστιζαν τα θαλάσσια ταξίδια, όταν οι εμπόλεμοι στόχευαν τις θαλάσσιες μεταφορές.
Οι αυξανόμενος αριθμός θανάτων σε δυστυχήματα της πολιτικής αεροπορίας λόγω πολέμων αντικατοπτρίζει τον επίσης αυξανόμενο αριθμό ένοπλων συγκρούσεων διεθνώς και την επικράτηση των ισχυρών αντιαεροπορικών όπλων. Αν αποδειχθεί ότι η συντριβή του αεροσκάφους στο Καζακστάν οφείλεται σε πυραυλική επίθεση, θα σήμαινε ότι οι τρεις πιο θανατηφόρες αεροπορικές τραγωδίες της περασμένης δεκαετίας σημειώθηκαν λόγω ακούσιων χτυπημάτων επιβατικών αεροπλάνων που πετούσαν κοντά σε ζώνες σύγκρουσης, από δυνάμεις που είχαν ήθελαν να πλήξουν εχθρικά στρατιωτικά αεροσκάφη.
Δύο από αυτά τα περιστατικά συνδέθηκαν με τη Ρωσία: η συντριβή της Τετάρτης, του Embraer E190 με 67 επιβαίνοντες, από τους οποίους σκοτώθηκαν οι 38, και η συντριβή ενός Boeing 777 της Malaysia Airlines του 2014 που πετούσε πάνω από μια ζώνη σύγκρουσης στην Ουκρανία και σκοτώθηκαν και οι 298 επιβαίνοντες.
Ένα ακόμη περιστατικό που αφορά σε κατάρριψη ήταν η συντριβή ενός Boeing 737 της Ukraine International Airlines κατά την οποία σκοτώθηκαν και οι 176 επιβαίνοντες. Το αεροσκάφος δέχτηκε πυρά από ιρανικές δυνάμεις όταν αναχωρούσε από την Τεχεράνη. Τα συστήματα αντιπυραυλικής άμυνας του Ιράν ήταν σε επιφυλακή για ενδεχόμενο χτύπημα των ΗΠΑ εκείνη την εποχή.
Η σειρά των ακούσιων μαζικών θανάτων αποτελεί μια ανατριχιαστική υπενθύμιση ότι σε εμπόλεμες καταστάσεις, η διάκριση του εχθρού από τον φίλο ή απλώς η αξιολόγηση απειλών, συχνά απαιτεί αποφάσεις κλασμάτων δευτερολέπτου που βασίζονται σε ελλιπείς πληροφορίες. Αυτές οι κρίσεις γίνονται συχνά από φοβισμένους και ταραγμένους στρατιώτες. Κατά τη διάρκεια της μάχης, οι επιθέσεις με φιλικά πυρά – όπου δυνάμεις χτυπούν κατά λάθος συντρόφους – αποτελούν συνεχή κίνδυνο.
Στο τελευταίο τέτοιο περιστατικό, οι αμερικανικές δυνάμεις στο USS Gettysburg στην Ερυθρά Θάλασσα στις 22 Δεκεμβρίου κατέρριψαν κατά λάθος ένα μαχητικό αεροσκάφος F/A-18 του Πολεμικού Ναυτικού των ΗΠΑ από την ίδια ομάδα μεταφορέων. Και τα δύο μέλη του πληρώματος εκτινάχθηκαν με ασφάλεια. Το περιστατικό βρίσκεται υπό διερεύνηση.
Εμπειρογνώμονες αεροπορικής ασφάλειας, πιλότοι και οικογένειες θυμάτων συντριβής αεροσκαφών έχουν προειδοποιήσει για τον κίνδυνο των πτήσεων τόσο από τον πόλεμο της Ουκρανίας όσο και εν μέσω της κλιμακούμενης σύγκρουσης στη Μέση Ανατολή, κατά την οποία πύραυλοι μεγάλου βεληνεκούς εκτοξεύτηκαν σε πολυσύχναστους διαδρόμους πτήσεων.
Τον Οκτώβριο, για παράδειγμα, το απροειδοποίητο χτύπημα του Ιράν κατά του Ισραήλ ακινητοποίησε εκατοντάδες εμπορικά αεροσκάφη που ταξίδευαν μέσω του εναέριου διαδρόμου που χωρίζει τα δύο κράτη. Οι επιβάτες στις καμπίνες κατέγραψαν πλάνα από την εκτόξευση πυραύλων, ενώ οι πιλότοι μέσω των ασυρμάτων και των συχνοτήτων ελέγχου εναέριας κυκλοφορίας δέχονταν προειδοποιήσεις για κοντινές εκτοξεύσεις.
Δεδομένα από το Flightradar24 έδειξαν ότι πολλά ιρανικά αεροσκάφη απογειώθηκαν τα λεπτά πριν από εκείνη την επίθεση, υποδεικνύοντας ότι ακόμη και οι τοπικές αεροπορικές εταιρείες δεν είχαν ενημερωθεί πριν από το χτύπημα. Οι χώρες στην περιοχή άρχισαν να εκδίδουν ανακοινώσεις για το κλείσιμο του εναέριου χώρου περίπου μισή ώρα μετά την έναρξη της επίθεσης.
Ο ισραηλινός στρατός συνήθως συντονίζει τα χτυπήματα με τους ελεγκτές εναέριας κυκλοφορίας, αλλά έχει στοχεύσει τακτικά τοποθεσίες σε ή κοντά σε αεροδρόμια τους τελευταίους μήνες, συμπεριλαμβανομένου ενός κτιρίου που χωρίζει δύο διαδρόμους στο αεροδρόμιο της Βηρυτού τον περασμένο μήνα. Την Πέμπτη, το Ισραήλ χτύπησε στόχους των Χούθι στο διεθνές αεροδρόμιο Σαναά στην Υεμένη. Την Παρασκευή, οι αντάρτες της Υεμένης εκτόξευσαν πύραυλο στο αεροδρόμιο Μπεν Γκουριόν του Τελ Αβίβ, τον οποίο αναχαίτισε το Ισραήλ.
Το φαινόμενο δεν είναι νέο. Το 1983, ένα σοβιετικό μαχητικό αεροπλάνο κατέρριψε ένα Boeing 747 της Korean Air Lines που είχε μπει στον εναέριο χώρο της Σοβιετικής Ένωσης κατά τη διάρκεια μιας τεταμένης περιόδου του Ψυχρού Πολέμου, σκοτώνοντας και τους 269 επιβαίνοντες. Οι σοβιετικές αρχές πίστευαν ότι επρόκειτο για στρατιωτική πτήση.
Πέντε χρόνια αργότερα, κατά τη διάρκεια του πολέμου Ιράν-Ιράκ, το πλήρωμα του USS Vincennes, ενός πολεμικού πλοίου του Αμερικανικού Ναυτικού στον Περσικό Κόλπο, κατέρριψε κατά λάθος ένα Airbus A300 του Ιράν, σκοτώνοντας και τα 290 άτομα στο αεροπλάνο.
Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια, οι καταστροφές μειώθηκαν και η ασφάλεια της πολιτικής αεροπορίας βελτιώθηκε συνολικά και ουσιαστικά. Τα αεροπλάνα είναι από τα ασφαλέστερα μέσα ταξιδιού σήμερα.
Μετά την κατάρριψη της πτήσης 17 της Malaysia Airlines από τη Ρωσία το 2014, η μόνη άλλη μεμονωμένη αιτία που συνδέεται άμεσα με εκατοντάδες θανάτους σε δυστυχήματα της εμπορικής αεροπορίας ήταν ο ελαττωματικός σχεδιασμός των αεροσκαφών 737 MAX της Boeing. Αιτίες για τις δύο συντριβές μέσα σε πέντε μήνες που στοίχισαν συνολικά 346 ζωές ήταν προβλήματα που οδήγησαν στην ακινητοποίηση του αεροπορικού στόλου της εταιρείας το 2019. Η Boeing και οι ρυθμιστικές αρχές λένε ότι αυτά τα ζητήματα έχουν πλέον αποκατασταθεί.
Η εμπορική αεροπορία έχει γίνει πολύ πιο ασφαλής ακριβώς επειδή έχουν επανειλημμένα εντοπιστεί και αντιμετωπιστεί χρόνιοι κίνδυνοι. Ο κλάδος έχει υιοθετήσει ευρέως μια προσέγγιση για την αναφορά προβλημάτων και τη διερεύνηση ατυχημάτων, έτσι ώστε οι συστημικοί κίνδυνοι να μπορούν να αντιμετωπιστούν, χωρίς τον φόβο αντιποίνων, αντί να αγνοηθούν ή να κρυφτούν.
Οι θάνατοι σε προγραμματισμένες εμπορικές πτήσεις πέρυσι μειώθηκαν σε 17 άτομα ανά δισεκατομμύριο επιβάτες που πετούν, από 50 άτομα ανά δισεκατομμύριο επιβάτες το 2022, σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Πολιτικής Αεροπορίας των Ηνωμένων Εθνών. Το ποσοστό ατυχημάτων, για παράδειγμα, μειώθηκε στο 1,87 ανά εκατομμύριο αναχωρήσεις πέρυσι από 2,05 ανά εκατομμύριο αναχωρήσεις το 2022.
Ωστόσο, η αύξηση των μεγάλων συγκρούσεων έχει εντείνει τις ανησυχίες των ειδικών σε θέματα αεροπορικής ασφάλειας σχετικά με το πώς οι κυβερνήσεις μπορούν να διαχειριστούν με επιτυχία την ασφάλεια των πολιτικών αεροσκαφών παράλληλα με την πίεση να κρατήσουν μυστικό το χρονοδιάγραμμα και τη στρατηγική των στρατιωτικών επιδρομών και τον οικονομικό αντίκτυπο του κλεισίματος του εναέριου χώρου.
Ομοίως, οι αεροπορικές εταιρείες πρέπει να εξισορροπούν τις εκτιμήσεις κινδύνου για την ασφάλεια με το οικονομικό βάρος της ματαίωσης πτήσεων ή της αλλαγής δρομολογίου του αεροσκάφους τους σε ασφαλέστερες, αλλά πιο μακρινές, διαδρομές πτήσης.
Πηγή: skai.gr
