Η Ινδία ξεπέρασε την Κίνα και έγινε η πολυπληθέστερη χώρα του κόσμου, σύμφωνα με τον ΟΗΕ – Παρόλα αυτά, το κράτος απέσυρε την «πολιτική των δύο παιδιών»
Με σχεδόν 1,45 δισεκατομμύρια ανθρώπους σήμερα, θα νόμιζε κανείς ότι η χώρα δεν θα χρειαζόταν να κάνει περισσότερα παιδιά. Παρόλα αυτά, οι ηγέτες δύο νότιων πολιτειών της Ινδίας, Άντρα Πραντές και Ταμίλ Ναντού, υποστήριξαν πρόσφατα ότι στη χώρα θα πρέπει να γεννιούνται περισσότερα παιδιά.
Η Άντρα Πραντές σκέφτεται να παράσχει κίνητρα, επικαλούμενη τα χαμηλά ποσοστά γονιμότητας και τη γήρανση του πληθυσμού. Το κράτος απέσυρε επίσης την «πολιτική των δύο παιδιών» με αφορμή τις τοπικές εκλογές και οι αναφορές λένε ότι η γειτονική Telangana ενδέχεται να κάνει σύντομα το ίδιο. Το διπλανό Ταμίλ Ναντού κάνει επίσης παρόμοιες σκέψεις.
Το ποσοστό γονιμότητας της Ινδίας έχει μειωθεί σημαντικά – από 5,7 γεννήσεις ανά γυναίκα το 1950, στις 2 σήμερα.
Τα ποσοστά γονιμότητας έχουν πέσει κάτω από το επίπεδο αναπλήρωσης των δύο γεννήσεων ανά γυναίκα σε 17 από τις 29 πολιτείες και περιοχές. (Επίπεδο αναπλήρωσης είναι εκείνο στο οποίο οι νέες γεννήσεις επαρκούν για τη διατήρηση ενός σταθερού πληθυσμού.)
Οι πέντε νότιες ινδικές πολιτείες ηγούνται της δημογραφικής μετάβασης της Ινδίας, επιτυγχάνοντας γονιμότητα σε επίπεδο αναπλήρωσης πολύ περισσότερο από άλλες πολιτείες. Η Κεράλα έφτασε στο ορόσημο το 1988, το Ταμίλ Ναντού το 1993 και τα υπόλοιπα στα μέσα της δεκαετίας του 2000.
Σήμερα, οι πέντε νότιες πολιτείες έχουν συνολικά ποσοστά γονιμότητας κάτω από 1,6, με την Καρνατάκα στο 1,6 και το Ταμίλ Ναντού στο 1,4. Με άλλα λόγια, τα ποσοστά γονιμότητας σε αυτά τα κράτη ταιριάζουν ή είναι μικρότερα από πολλές ευρωπαϊκές χώρες.
Οι κοινοβουλευτικές έδρες και τα ομοσπονδιακά έσοδα
Αλλά αυτές οι πολιτείες φοβούνται ότι η μεταβαλλόμενη δημογραφική κατάσταση της Ινδίας με ποικίλα πληθυσμιακά μερίδια μεταξύ των πολιτειών, θα επηρεάσει σημαντικά την εκλογική εκπροσώπηση και την κατανομή των κοινοβουλευτικών εδρών και των ομοσπονδιακών εσόδων.
«Φοβούνται ότι θα τιμωρηθούν για τις αποτελεσματικές πολιτικές ελέγχου του πληθυσμού τους, παρά το γεγονός ότι έχουν καλύτερες οικονομικές επιδόσεις και συνεισφέρουν σημαντικά στα ομοσπονδιακά έσοδα», δήλωσε στο BBC ο Σρινίβας Γκόλι, καθηγητής δημογραφίας στο Διεθνές Ινστιτούτο Επιστημών Πληθυσμού.
Οι νότιες πολιτείες αντιμετωπίζουν επίσης μια άλλη σημαντική ανησυχία καθώς η Ινδία προετοιμάζεται για την οριοθέτηση των εκλογικών εδρών το 2026 – την πρώτη από το 1976.
Αυτό θα επαναπροσδιορίσει τα εκλογικά όρια για να αντανακλούν τις μετατοπίσεις του πληθυσμού, πιθανώς μειώνοντας τις κοινοβουλευτικές έδρες για τις οικονομικά ευημερούσες πολιτείες του νότου. Καθώς τα ομοσπονδιακά έσοδα κατανέμονται με βάση τους πληθυσμούς των πολιτειών, πολλοί φοβούνται ότι αυτό θα μπορούσε να βαθύνει τους οικονομικούς αγώνες τους και να περιορίσει την ελευθερία χάραξης πολιτικής.
Οι δημογράφοι KS James και Shubhra Kriti προβλέπουν ότι πολυπληθείς βόρειες πολιτείες όπως το Uttar Pradesh και το Bihar θα κερδίσουν περισσότερες έδρες από την οριοθέτηση, ενώ νότιες πολιτείες όπως το Tamil Nadu, η Kerala και η Andhra Pradesh θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν απώλειες, μεταβάλλοντας περαιτέρω την πολιτική εκπροσώπηση.
Πολλοί, συμπεριλαμβανομένου του πρωθυπουργού Ναρέντρα Μόντι, έχουν αφήσει να εννοηθεί ότι οι αλλαγές στα δημοσιονομικά μερίδια και στην κατανομή των βουλευτικών εδρών δεν θα γίνουν βιαστικά.
«Η Ινδία γερνά πριν γίνει πλούσια»
«Ως δημογράφος, δεν νομίζω ότι οι πολιτείες πρέπει να ανησυχούν υπερβολικά για αυτά τα ζητήματα. Μπορούν να επιλυθούν μέσω εποικοδομητικών διαπραγματεύσεων μεταξύ ομοσπονδιακών και κρατικών κυβερνήσεων», λέει ο κ. Goli. «Η ανησυχία μου βρίσκεται αλλού».
«Η βασική πρόκληση, σύμφωνα με τους δημογράφους, είναι η ταχεία γήρανση της Ινδίας λόγω της μείωσης των ποσοστών γονιμότητας. Ενώ χώρες όπως η Γαλλία και η Σουηδία χρειάστηκαν 120 και 80 χρόνια αντίστοιχα για να διπλασιάσουν τον γερασμένο πληθυσμό τους από 7% σε 14%, η Ινδία αναμένεται να φτάσει σε αυτό το ορόσημο σε 28 χρόνια», λέει ο κ. Goli.
«Αυτή η επιταχυνόμενη γήρανση συνδέεται με τη μοναδική επιτυχία της Ινδίας στη μείωση της γονιμότητας. Στις περισσότερες χώρες, το βελτιωμένο βιοτικό επίπεδο, η εκπαίδευση και η αστικοποίηση μειώνουν φυσικά τη γονιμότητα καθώς βελτιώνεται η επιβίωση των παιδιών.
Αλλά στην Ινδία, τα ποσοστά γονιμότητας μειώθηκαν γρήγορα παρά τη μέτρια κοινωνικοοικονομική πρόοδο, χάρη στα επιθετικά προγράμματα οικογενειακής ευημερίας που προώθησαν τις μικρές οικογένειες μέσω στόχων, κινήτρων και αντικινήτρων».
«Η συνέπεια; Πάρτε το Άντρα Πραντές, για παράδειγμα. Το ποσοστό γονιμότητάς της είναι 1,5, στο ίδιο επίπεδο με τη Σουηδία, αλλά το κατά κεφαλήν εισόδημά της είναι 28 φορές χαμηλότερο», λέει ο κ. Goli. «Με το αυξανόμενο χρέος και τους περιορισμένους πόρους, μπορούν κράτη όπως αυτά να υποστηρίξουν υψηλότερες συντάξεις ή κοινωνική ασφάλιση για έναν πληθυσμό που γερνά ταχέως»;
«Σκεφτείτε αυτό. Πάνω από το 40% των ηλικιωμένων Ινδών (60+ ετών) ανήκουν στο φτωχότερο πεμπτημόριο πλούτου – το χαμηλό 20% ενός πληθυσμού όσον αφορά στην κατανομή του πλούτου, σύμφωνα με την τελευταία Έκθεση για τη Γήρανση της Ινδίας του Ταμείου Πληθυσμού των Ηνωμένων Εθνών (UNFPA)».
Με άλλα λόγια, ο κ. Goli λέει, «η Ινδία γερνά πριν γίνει πλούσια».
Λιγότερα παιδιά σημαίνει επίσης αυξανόμενη αναλογία εξάρτησης ηλικιωμένων, αφήνοντας λιγότερους φροντιστές για μια διευρυνόμενη δημογραφική ομάδα ηλικιωμένων. Οι δημογράφοι προειδοποιούν ότι η υγειονομική περίθαλψη, τα κοινοτικά κέντρα και τα γηροκομεία της Ινδίας είναι απροετοίμαστα για αυτό.
Επενδύσεις στις κοινωνικές υποδομές
Η αστικοποίηση, η μετανάστευση και οι αλλαγές στις αγορές εργασίας διαβρώνουν περαιτέρω την παραδοσιακή οικογενειακή υποστήριξη – το δυνατό σημείο της Ινδίας – αφήνοντας πίσω τους περισσότερους ηλικιωμένους.
Ενώ η μετανάστευση από πολυπληθέστερες σε λιγότερο πυκνοκατοικημένες πολιτείες μπορεί να μειώσει το χάσμα στην ηλικία εργασίας, πυροδοτεί επίσης ανησυχίες κατά της μετανάστευσης. «Χρειάζονται επειγόντως ισχυρές επενδύσεις στην πρόληψη, την παρηγορητική φροντίδα και τις κοινωνικές υποδομές για τη φροντίδα της γήρανσης», λέει ο κ. Goli.
Σαν να μην έφταναν οι ανησυχίες των νότιων πολιτειών, νωρίτερα αυτό το μήνα, ο επικεφαλής της ινδουιστικής εθνικιστικής Rashtriya Swayamsevak Sangh (Εθνική Οργάνωση Εθελοντών), η ιδεολογική ραχοκοκαλιά του BJP του κ. Modi – προέτρεψε τα ζευγάρια να αποκτήσουν τουλάχιστον τρία παιδιά για να εξασφαλίσουν το μέλλον της Ινδίας. «Σύμφωνα με την επιστήμη του πληθυσμού, όταν η ανάπτυξη πέφτει κάτω από το 2,1, μια κοινωνία χάνεται από μόνη της. Κανείς δεν την καταστρέφει», φέρεται να είπε ο Mohan Bhagwat σε πρόσφατη συνάντηση .
Αν και οι ανησυχίες του κ. Bhagwat μπορεί να έχουν κάποια βάση, δεν είναι απολύτως ακριβείς, λένε οι δημογράφοι. Ο Τιμ Ντάισον, δημογράφος στο London School of Economics, είπε στο BBC ότι μετά από μια ή δύο δεκαετίες, η συνέχιση των «πολύ χαμηλών επιπέδων γονιμότητας θα οδηγήσει σε ταχεία μείωση του πληθυσμού».
Ένα ποσοστό γονιμότητας 1,8 γεννήσεων ανά γυναίκα οδηγεί σε αργή, διαχειρίσιμη μείωση του πληθυσμού. Αλλά ένα ποσοστό 1,6 ή χαμηλότερο θα μπορούσε να προκαλέσει «ταχεία, μη διαχειρίσιμη μείωση του πληθυσμού».
Επέκταση στις ηλικίες συνταξιοδότησης
«Μικρότερος αριθμός ανθρώπων θα εισέλθει στην αναπαραγωγική – και κύρια ηλικία εργασίας – και αυτό θα είναι καταστροφικό κοινωνικά, πολιτικά και οικονομικά. Αυτή είναι μια δημογραφική διαδικασία και είναι εξαιρετικά δύσκολο να αντιστραφεί», λέει ο κ. Dyson. Αυτό συμβαίνει ήδη σε ορισμένες χώρες.
Τον Μάιο, ο πρόεδρος της Νότιας Κορέας Γιουν Σουκ Γιολ κήρυξε το χαμηλό ποσοστό γεννήσεων στη χώρα ως «εθνική έκτακτη ανάγκη» και ανακοίνωσε σχέδια για ένα ειδικό κυβερνητικό υπουργείο. Το ποσοστό γονιμότητας της Ελλάδας έχει πέσει κατακόρυφα στο 1,3, το μισό από αυτό που ήταν το 1950, πυροδοτώντας προειδοποιήσεις από τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη για μια «υπαρξιακή» πληθυσμιακή απειλή.
Αλλά οι δημογράφοι λένε ότι είναι μάταιο να παροτρύνουμε τους ανθρώπους να κάνουν περισσότερα παιδιά. «Λαμβάνοντας υπόψη τις κοινωνικές αλλαγές, συμπεριλαμβανομένης της σημαντικής μείωσης των ανισοτήτων μεταξύ των φύλων, καθώς οι ζωές των γυναικών γίνονται όλο και πιο παρόμοιες με αυτές των ανδρών, αυτή η τάση είναι απίθανο να αντιστραφεί», λέει ο κ. Dyson.
Για τις ινδικές πολιτείες όπως το Ταμίλ Ναντού και η Κεράλα, που παλεύουν με ένα φθίνον εργατικό δυναμικό, το βασικό ερώτημα είναι: ποιος θα παρέμβει για να καλύψει το κενό; Οι ανεπτυγμένες χώρες, που δεν μπορούν να αντιστρέψουν τη μείωση της γονιμότητας, εστιάζουν στην υγιή και ενεργό γήρανση – παρατείνοντας τον εργασιακό βίο κατά πέντε έως επτά χρόνια και ενισχύοντας την παραγωγικότητα στους ηλικιωμένους πληθυσμούς.
Οι δημογράφοι λένε ότι η Ινδία θα χρειαστεί να επεκτείνει ουσιαστικά τις ηλικίες συνταξιοδότησης και οι πολιτικές πρέπει να δώσουν προτεραιότητα στην αύξηση των ελέγχων υγείας και ισχυρότερης κοινωνικής ασφάλισης για να διασφαλιστεί ένας ενεργός και παραγωγικός ηλικιωμένος πληθυσμός – ένα πιθανό «ασημένιο μέρισμα» .
Η Ινδία πρέπει επίσης να αξιοποιήσει καλύτερα το δημογραφικό της μέρισμα – οικονομική ανάπτυξη που συμβαίνει όταν μια χώρα έχει μεγάλο πληθυσμό σε ηλικία εργασίας. Ο κ. Goli πιστεύει ότι υπάρχει ένα παράθυρο ευκαιρίας μέχρι το 2047 για να τονωθεί η οικονομία, να δημιουργηθούν θέσεις εργασίας για τον πληθυσμό σε ηλικία εργασίας και να διατεθούν πόροι για τη γήρανση.
Πηγή: bbc.com
